ΠΡΟΑΘΛΗΤΙΚΟΣ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ

Η επαγγελματική ή ερασιτεχνική άσκηση των αθλητών μπορεί να προκαλέσει υπερφόρτωση πιέσεων και όγκου αίματος στο καρδιαγγειακό σύστημα οι οποίες μπορούν να υπερβούν σε σημαντικό βαθμό  τα όρια αντοχής του.

Επιπλέον η εξαιρετικά έντονη φυσική δραστηριότητα μπορεί να πυροδοτήσει μία σειρά από μοιραία καρδιαγγειακά συμβάματα σε αθλητές με υποκείμενη καρδιακή ή αγγειακή νόσο η οποία παρέμενε αδιάγνωστη στο παρελθόν.

Για αυτούς τους λόγους κάθε επαγγελματίας ή ερασιτέχνης αθλητής με γνωστή ή πιθανή υποκείμενη καρδιακή νόσο θα πρέπει να υποβληθεί σε εξειδικευμένο διαγνωστικό έλεγχο πριν δοθεί έγκριση να ξεκινήσει ή να συνεχίσει το πρόγραμμα προπόνησης του.

Αναγνώριση καρδιαγγειακού κινδύνου πριν την έναρξη αθλητικών προγραμμάτων

Ιατρικό ιστορικό

Το μεγαλύτερο ποσοστό των καρδιακών συμβαμάτων οφείλεται σε γενετικά προσδιορισμένα νοσήματα τα οποία κληρονομούνται με αυτόσωμο επικρατούντα τρόπο και για αυτό το λόγο η σημασία του οικογενειακού ιστορικού είναι εξαιρετικά σημαντική.

Το οικογενειακό ιστορικό χαρακτηρίζεται θετικό όταν στενοί συγγενείς των αθλητών έχουν υποστεί οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου σε νεαρή ηλικία (<55 ετών για τους άντρες συγγενείς, <65 ετών για τις γυναίκες) ή αν πάσχουν από μυοκαρδιοπάθεια, σύνδρομο Μarfan, σύνδρομο μακρού QT, σ.Brugada, στεφανιαία νόσο, σοβαρές αρρυθμίες ή άλλα καρδιαγγειακά νοσήματα.

Το θετικό οικογενειακό ιστορικό είναι ιδιαιτέρως  χρήσιμο σε αθλητές χωρίς κανένα κλινικό σύμπτωμα και αποτελεί κίνητρο για τον γιατρό να πραγματοποιήσει πιο εξειδικευμένο έλεγχο: ηλεκτροκαρδιογράφημα,  ηχωκαρδιογράφημα (triplex καρδιάς), καταγραφή ΗΚΓ 24ώρου (Holter) ή ακόμα και γενετικό έλεγχο όπου αυτός έχει ένδειξη.

Όσον αφορά το ατομικό ιστορικό του αθλητή αυτό θεωρείται θετικό όταν αναφέρει πόνο ή δυσφορία στο στήθος κατά τη διάρκεια της άσκησης, συγκοπή ή προσυγκοπτικό επεισόδιο, αίσθημα παλμών ή αρρυθμία, αλλά και στην παρουσία δύσπνοιας ή κόπωσης δυσανάλογης με τον βαθμό της φυσικής δραστηριότητας.

Επίσης ένας φαινομενικά μη καρδιακής αιτιολογίας πόνος στο στήθος μπορεί να προκαλείται από άλλη συγγενή ή επίκτητη καρδιαγγειακή πάθηση όπως η δίπτυχη αορτική βαλβίδα, ή διάταση ή ανεύρυσμα της ανιούσας αορτής και συνεπώς τα παραπάνω θα πρέπει να αποκλείονται πριν την έναρξη εντατικού προγράμματος προπόνησης.

Κλινική εξέταση

Τα ευρήματα από τη φυσική εξέταση τα οποία μπορεί να αναδείξουν πιθανότητα για υποκείμενη νόσο περιλαμβάνουν:

• χαρακτηριστικά από το μυοσκελετικό σύστημα ή τους οφθαλμούς τα οποία να υποδηλώνουν π.χ. σύνδρομο Marfan,
• μείωση ή καθυστέρηση των περιφερικών σφύξεων,
• παρουσία πρόσθετων καρδιακών τόνων ή φυσημάτων από την ακρόαση της καρδιάς,
• αρρυθμία,
• αυξημένη αρτηριακή πίεση (>140/90mmHg) ή διαφορά πιέσεων μεταξύ των δύο άκρων πάνω από 10mmHg.

Παρόλα αυτά το αρνητικό οικογενειακό ιστορικό και η χωρίς ευρήματα κλινική εξέταση δεν αρκούν για να διαγνώσουν ή να αποκλείσουν σοβαρή καρδιακή πάθηση για αυτό το λόγο χρειάζεται συμπληρωματικά έλεγχος με ηλεκτροκαρδιογράφημα (ΗΚΓ) ηρεμίας ή δοκιμασία κόπωσης (ιδανικά καρδιοαναπνευστική δοκιμασία κόπωσης CPET) και εφόσον κριθεί απαραίτητο άλλες διαγνωστικές τεχνικές όπως: ακτινογραφία θώρακος, Holter, triplex, αξονική ή μαγνητική τομογραφία.

Το απλό ΗΚΓ είναι ιδιαίτερα πολύτιμο στην διάγνωση κάποιων δυνητικά θανατηφόρων παθήσεων όπως το σύνδρομο μακρού και βραχέως QT, το  σ.Brugada, η αρρυθμιογόνος δυσπλασία της δεξιάς και το σύνδρομο WPW. Δυστυχώς το ΗΚΓ, η δοκιμασία κόπωσης και το triplex καρδιάς μπορεί να μην αναδείξουν συγγενείς ανωμαλίες των στεφανιαίων αρτηριών για τις οποίες μπορεί να απαιτηθεί εξειδικευμένος έλεγχος όπως η αξονική τομογραφία.

Παρότι το ηλεκτροκαρδιογράφημα έχει ισχυρή αρνητική προγνωστική αξία στον προαθλητικό έλεγχο και αλλοιώσεις του μπορεί να αναδείξουν για παράδειγμα την υπερτροφική μυοκαρδιοπάθεια πριν ακόμα αυτή εκδηλωθεί με την υπερτροφία των τοιχωμάτων ο προαθλητικός έλεγχος χρειάζεται μία συνολική αξιολόγηση των αθλητών η οποία θα πρέπει να περιλαμβάνει πάντα:

• Λήψη ιστορικού
• Φυσική εξέταση
• Ηλεκτροκαρδιογράφημα
• Και επί ενδείξεων triplex καρδιάς, Holter και καρδιοαναπνευστική δοκιμασία κόπωσης (CPET)

(Βιβλιογραφία από τις κατευθυντήρις οδηγίες της Ευρωπαικής καρδιολογικής εταιρείας, ESC Guidelines)

Νικολοπούλου  Αγγελική
Καρδιολόγος  MD, PhD, MSc